Śląsk kontra uśpiony gigant (SYLWETKA UJPESTU)

Powstanie klubu miało miejsce jeszcze w XIX wieku. Ujpest był wówczas wsią graniczącą z Budapesztem, która została włączona w skład miasta w 1950 roku. To właśnie tam, 16 czerwca 1885 roku, nauczyciel lokalnej szkoły Janos Goll założył Ujpest Torna Egylet (tłum. Nowopeszteńskie Towarzystwo Gimnastyczne). Na początku klub nie miał za wiele wspólnego z piłką nożną... w zasadzie to nic. Zajmowano się gimnastyką oraz szermierką. Do zmian doszło w 1901 roku, gdy nowopowstały zespół Ujpest FC stał się sekcją piłkarską Ujpest Torna Egylet. Za barwy, które nie zmieniły się do dziś przyjęto fiolet i biel. Tak powstał przyszły gigant, który na następne lata zdominiował węgierskie boiska...

Pierwsza strona oficjalnego statutu klubu (źródło: ute1885.hu)

OD 110 LAT NA SZCZYCIE

Jako pierwszy mecz Ujpestu przyjmuje się ten, który miał miejsce 29 kwietnia 1900 roku. Wtedy to Ujpest FC jeszcze przed połączeniem się z klubem będącym dziełem Golli zmierzył się z III Keruleti TVE. Spotkanie zakończyło się remisem 1:1. 

W 1901 roku powstały węgierskie rozgrywki piłkarskie, co było idealną szansą Ujpestu nie tylko na regularną grę, ale także rozpromowanie się w kraju. Początkowo był podział na I oraz II ligę. Fioletowo-biali na starcie rozpoczęli zmagania w tej niższej, ale nie musieli długo czekać na występ w pierwszej klasie rozgrywkowej. Po czterech sezonach Ujpest awansował do I ligi, zadebiutował w niej w 1905. Po sześciu latach gry wśrod najlepszych zespołów w kraju, zespół z Ujpestu spadł do II ligi, ale po zdobyciu w niej tytułu mistrza w sezonie 1911/1912 powrócił do najwyższej ligi węgierskiej i występuje w niej nieprzerwanie po dziś dzień.

[REKLAMA]

ZŁOTA ERA I NAJLEPSI W EUROPIE

17 września 1922 roku Ujpest zyskał nowy dom. W tym dniu miało miejsce otwarcie stadionu zaprojektowanego przez Alfreda Hajosa. Inauguracyjny mecz na Megyeri uti odbył się pomiędzy Ujpestem i jego największym rywalem Ferencvarosem. Gospodarze wygrali spotkanie 2:1. To wydarzenie uznaje się za początek złotej ery fioletowo-białych. 

Kiedy w 1926 roku liga węgierska przestała być amatorską, zmieniono nazwę zespołu spod Budapesztu - Ujpest Torna Egylet stał się Ujpestem FC. Wtedy też klub z ligowego średniaka zaczął zajmować miejsca w czubie tabeli, a pierwszy raz po mistrzostwo Węgier sięgnął w sezonie 1929/1930. Nie było to jednak pierwsze trofeum Ujpestu, bowiem węgierski zespół 17 listopada 1929 roku wygrał międzynarodowy Puchar Mitropa, pokonując takie zespoły jak Sparta Praga czy Rapid Wiedeń. 

Droga Ujpestu do wygranej Pucharu Mitropa:

• ćwierćfinał vs Sparta Praga: 6:1, 0:2
• półfinał vs Rapid Wiedeń: 2:1, 2:3, 3:1
• finał: vs Slavia Praga: 5:1, 2:2

Na kolejny międzynarodowy sukces Ujpest nie musiał długo czekać. W odpowiedzi na pierwsze mistrzostwa świata w Urugwaju w 1930 roku, zorganizowano Puchar Narodów, w którym wzięło udział dziesięć drużyn, każda z innego kraju, a wśród nich oczywiście był Ujpest FC. 6 czerwca 1930 podopieczni Lajosa Banyai pokonali w finale Slavię Praga 3:0, a wszystkie bramki zdobył Janos Koves. 

W latach 1931-1939 Ujpest zdobył cztery mistrzostwa kraju, cztery wicemistrzostwa i raz zakończył rozgrywki na trzecim miejscu. Zawodnicy Ujpestu Gyorgy Szucs, Antal Szalay, Istvan Balogh I, Jeno Vincze i przyszła gwiazda węgierskiego futbolu Gyula Zsengeller, pojechali na mundial w 1938 roku jako reprezentanci Węgier i zdobyli tytuł wicemistrza świata. W 1939 klub po raz drugi wygrał Puchar Mitropa.

Ujpest w Pucharze Mitropa 1939:

• ćwierćfinał vs Inter Mediolan: 1:2, 3:0
• półfinał vs OFK Belgrad: 2:4, 7:1
• finał vs Ferencvaros: 4:1, 2:2

W okresie wojennym klub miał zapewnione dobre warunki dzięki sponsorowi Gamma. Mimo wszystko w tym czasie Ujpest musiał obejść się bez trofeum. Natomiast od razu po zakończeniu wojny Fioletowi pod nową-starą nazwą Ujpest Torna Egylet zdobyli mistrzostwo ligi trzy razy pod rząd. 

KLUB W RĘKACH POLICJI

W 1950 roku Ujpest już z siedzibą w Budapeszcie został ogłoszony przez węgierski rząd oficjalnym klubem policyjnym i nadano mu nazwę Budapesti Dozsa, co przez kolejne lata było źródłem sporego konfliktu. W 1956 na wskutek Powstania Węgierskiego, klub znowu stał się Ujpestem Torna Egylet, jednak po stłumieniu powstania rząd zabronił klubowi stosowania starej nazwy, przez co pozostawiono człon Ujpest, a Torna Egylet zastąpiono Dozsą, co nawiązywało do policji. 

Po 13 latach bez wygranej w lidze, fioletowo-biali w końcu dopięli swego i przerwali złą passę. Kolejne lata ponownie obfitowały w sukcesy i ten okres można bez wątpliwości nazwać "Złotą erą 2". To między innymi dzięki zatrudnieniu na stanowisko trenera Lajosa Barotiego, który wprowadził do zespołu styl skrajnie ofensywny. Efekt? Siedem mistrzostw Węgier z rzędu, a w trakcie tych siedmiu sezonów Ujpest zdobył równo 500 bramek. To się przełożyło na dobrą postawę na arenie międzynarodowej. W 1969 roku klub zagrał w finale Ligi Europy, a w 1974 zagrał w półfinale Ligi Mistrzów. Ujpest dzięki temu zyskał tysiące fanów, już nie tylko z Węgier. Zespół z Budapesztu został uznany za jedną z najlepszych europejskich drużyn po tym jak pokonał ówczesnego mistrza Anglii Leeds United (1969), mistrza Hiszpanii Valencię (1971), mistrza Szkocji Celtic Glasgow (1972) oraz Benfikę Lizbona (1973). 

Wraz z końcem lat 70. skończyło się regularne notowanie sukcesów przez Ujpest. Po zdobyciu mistrzostwa w 1979 Fioletowi znacznie obniżyli loty. Zaczęły się częste zmiany szkoleniowców, walki o utrzymanie i problemy finansowe. Policja przestała wspierać Ujpest. Klub zdobył jeszcze dwa tytuły mistrzowskie - w 1990 i 1998 roku.

1969 rok (źródło: ujpestfc.hu)

POLAK, WĘGIER - DWA BRATANKI

Podczas swojej prawie 140-letniej historii Ujpest odnotował też polskie epizody. W rundzie wstępnej Pucharu Zdobywców Pucharu w 1962 roku węgierski klub dwukrotnie mierzył się z Zagłębiem Sosnowiec. Domowe spotkanie gładko wygrał 5:0, natomiast na polskiej ziemii mecz zakończył się bezbramkowym remisem. 
Siedem lat później Fioletowi wrócili do Polski, tym razem do Warszawy na mecz z Legią. Ujpest wrócił do domu ze zwycięstwem 1:0, a trzy dni później w rewanżu Legioniści postawili się Węgrom i ostatecznie padł remis 2:2. 
Innym polskim akcentem jest zakontraktowanie Leo Beenhakkera, który w latach 2006-2009 był selekcjonerem biało-czerwonych. Holender prowadził Ujpest od lipca 2011 roku do października tego samego roku. Krótki okres pracy był spowodowany zmianą właściciela w klubie. 

DZIŚ MOŻNA JEDYNIE WSPOMINAĆ

Ostatnim sukcesem najbliższego rywala Śląska jest zwycięstwo w Pucharze Węgier w 2021 roku. Jednak ostatnie czasy pod względem piłkarskim nie rozpieszczają kibiców stołecznego klubu. Ujpest poprzedni sezon skończył na ostatnim bezpiecznym miejscu, a od ostatniego mistrzostwa kraju minęło prawie 27 lat. Aczkolwiek w kwestiach pozaboiskowych sytuacja klubu uległa poprawie. W minionym roku koncern paliwowy MOL został właścicielem Ujpestu, co dla kibiców jest dobrą zmianą, bowiem wielu z nich nie darzyło sympatią poprzedniego właściciela i stanowczo to pokazywali, celowo opuszczając domowe spotkania. W sezonie 2021/2022 średnia frekwencja wyniosła zaledwie 2,5 tysiąca osób. Po zmianie właściciela ten wynik wynosi około 6 tysięcy (stadion pomieści 13 tyś.). Przed obecnym sezonem wywietrzono nie tylko kuluary, ale także szatnię, gdyż latem sprowadzono 15 nowych zawodników. Ujpest zasilił także trener Bartosz Grzelak, który... jest Szwedem (ale urodził się w Polsce).

Obecnie zespół trenera Grzelaka zajmuje piąte miejsce w lidze, mając na koncie serię sześciu kolejnych spotkań bez porażki, do lidera traci osiem punktów i wiosną zawalczy o 1/8 Pucharu Węgier. Zatem pewne jest, że Śląsk nie będzie miał lekko i jego rywal stanowi pierwszy sprawdzian dla trenera Simundzy.

Ujpest FC - sukcesy:

• mistrzostwo Węgier (20 razy): 1930, 1931, 1933, 1935, 1939, 1945, 1946, 1947, 1960, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1978, 1979, 1990, 1998
• Puchar Węgier (11 razy): 1969, 1970, 1975, 1982, 1983, 1987, 1992, 2002, 2014, 2018, 2021
• Superpuchar Węgier (3 razy): 1992, 2002, 2014
• Puchar Mitropa (2 razy): 1929, 1939
• Puchar Narodów: 1930

Śląsk - Ujpest: powrót do przeszłości

• data: 10.01.2023
• miejsce: zgrupowanie w Turcji
• wynik: 1:1 (1:0)
• bramki: Exposito 21’ - Varga 75’
• Ujpest FC: Nikolic - Boumal, Krisztian, Aron, Balint, Matyas, Ambrose, Jakobi, Pauljevic, Hall, Borello (skład wyjściowy)
• Śląsk Wrocław: 1. poł: Szromnik – Bejger, Poprawa, Verdasca, Janasik – Yeboah, Olsen, Bukowski, Nahuel, Jastrzembski – Exposito. / 2. poł.: Leszczyński - Konczkowski, Stawny, Gretarsson, Wypart - Samiec-Talar, Schwarz, Rzuchowski, Nahuel - Łyszczarz - Quintana

[REKLAMA]